Schandpaal of schouderklop?

Handhaving door ‘naming en shaming’ en ‘naming en framing’

Het op naam publiceren van inspectieresultaten en opgelegde boetes is populair binnen het toezichtsveld. Het lijkt er daarbij op dat organisaties vooral bereid zijn veranderingen door te voeren om financiële consequenties van reputatieverlies te voorkomen. Michael Vliek heeft onderzocht wat de invloed is van openbare afkeuring en goedkeuring door de toezichthouder vanuit moreel perspectief. Is er sprake van schaamte als gevolg van shaming en van trots als gevolg van faming? Zijn organisaties, als gevolg daarvan, bereid om op basis van deze gevoelens (in plaats van op basis van financiële consequenties) echte veranderingen door te voeren en regels beter na te leven?

Conclusie

De resultaten van drie gedragswetenschappelijke studies laten zien dat deelnemers weinig gevoelig zijn voor waarschuwingen en dreigementen om regelovertredend gedrag openbaar te maken. Schaamte speelt in dit geval dus geen rol. De deelnemers blijken gevoeliger voor de boodschap dat hun organisatie in de toekomst publiekelijk beloond wordt (naming en faming). Dit roept een gevoel van trots op, wat zorgt voor een grotere nalevingsbereidheid. Het positief openbaar belonen van goed gedrag blijkt daarmee, vanuit moreel oogpunt, effectiever dan het openbaar bestraffen van slecht gedrag of het dreigen daarmee.

Op basis van de resultaten van het onderzoek en de ervaring uit de praktijk, mag van beide technieken een effect worden verwacht, echter op grond van andere mechanismen. Vliek adviseert daarom een gecombineerde aanpak van naming en shaming- en naming en faming-technieken om een optimaal effectieve gedragsverandering tot stand te brengen. Het publiceren van lijstjes met een top tien ligt het meest voor de hand.

Details

Auteur(s):

  • Michael Vliek

Jaar: 2017