Informatie en communicatie in het handhavingsbeleid

Inzichten uit wetenschappelijk onderzoek

Communicatie kan een belangrijke rol spelen in handhavingsbeleid. Handhaving is immers gedragsbeïnvloeding: men wil een bepaalde doelgroep bewegen tot gedrag dat in overeenstemming is met de wettelijke regels. Gedragsbeïnvloeding is niet mogelijk zonder communicatie. Steeds meer handhavingsorganisaties zetten daarom handhavingscommunicatie in. Dat gebeurt tot dusver echter niet op basis van een sterke onderbouwing. Judith van Erp heeft in deze exploratieve studie daarom wetenschappelijke kennis geïnventariseerd die van nut kan zijn voor handhavingscommunicatie.

Conclusie

De belangrijkste inzichten uit de communicatiewetenschap komen erop neer dat effectieve communicatie inspeelt op de gedragspatronen, kennis en attitudes van de betreffende doelgroep. Een effectieve communicatiestrategie begint met het definiëren van het gewenste gedrag en een analyse van de attitudes, sociale normen, en ideeën over de haalbaarheid van dit gedrag. Daarbij is het zinvol in dit gedrag drie dimensies van naleving te onderscheiden. Naleving wordt ten eerste bepaald door het kennisniveau van de regelgeving en de adequate toepassing daarvan. Ten tweede kent naleving een doelrationele dimensie: de afweging van de voor- en nadelen van naleving en overtreding. Ten derde kent naleving een normatieve dimensie: regels worden nageleefd omdat ze legitiem zijn en passen binnen het normenkader van een persoon. De vormen van handhavingscommunicatie (dreigende communicatie, educatieve communicatie, normatieve communicatie) passen elk bij één van deze dimensies.

Tips:

• Stem de boodschap af op de wijze waarop de doelgroep: ten eerste de bestaande attitudes, sociale normen, en opvattingen met betrekking tot de haalbaarheid van nalevingsgedrag, ten tweede op de wijze waarop de doelgroep informatie tot zich neemt, interpreteert en verwerkt.
• Communicatie over gedragsverandering houdt niet op bij het verspreiden van een bericht over het gewenste gedrag. In elke fase van het proces van gedragsverandering moet opnieuw worden bedacht welke combinatie van bronnen, inhoud en kanaal het meest geschikt is gezien het doel van de betreffende fase en de kenmerken van de ontvanger.